یزد – خشکسالی و بی‌آبی تقریبا در همه فصول سال مشکل بی‌رقیب استان یزد است، معضلی که نه تنها جامعه انسانی بلکه حیات وحش را در این خطه از کویر در معرض خطر قرار داده است.

به گزارش خبرنگار مهر، طبیعت خشک یزد این روزها چهره خشن خود را بیش از پیش به نمایش گذاشته و گرمای هوا حتی تاب و تحمل جانوران در مناطق مختلف این استان را گرفته است.

اغلب روستاهای یزد به ویژه در مناطق کوهستانی همچنین روستاهای در جوار مناطق حفاظت شده، در روزهای گرم تابستان شاهد حضور حیوانات وحشی در روستا هستند و این امر نگرانی مسئولان محیط زیست را به دنبال داشته است.

گله های بی رمق کل و بز، آهو و جبیر و حتی گونه های وحشی در بسیاری از مناطق استان به سمت روستاها روانه شده اند تا شاید آب و غذایی برای ادامه حیات خود پیدا کنند و لذا نزدیکی آنها به انسان، خود خطری بیشتر از خشکسالی و بی آب و غذایی است.

نگرانی از خشکسالی جای خود را به شکار بی رویه داد

خشکسالی و تبعات آن در طبیعت به اندازه ای متجلی شده که این روزها دیگر نگرانی مسئولان محیط زیست از شکار بی رویه جانوران نیست بلکه خشکسالی خود به اندازه صدها شکارچی به حیات وحش یزد خسارت وارد کرده است، خسارتی که به گفته مسئولان محیط زیست دیگر در عدد و رقم نمی گنجد.

طولانی شدن دوره خشکسالی در استان یزد و کاهش بارش ها سبب شده تا پوششی گیاهی در بسیاری از زیستگاه های حیات وحش از بین برود و از بین رفتن پوشش گیاهی در واقع به معنای تهدید گونه ها به صورت چرخه ای است.

حیات وحش پارک ملی گلستان

معاون محیط طبیعی اداره کل محیط زیست استان یزد در این زمینه اظهار داشت: خشکسالی سبب از بین رفتن بسیاری مراتع، پوشش های گیاهی و منابع تغذیه ای پستانداران شده و این امر به طور مستقیم بر تغذیه پستانداران گیاهخوار اثرگذار و بنیه آنها را ضعیف کرده است.

حسن اکبری بیان کرد: ضعیف شدن بنیه این دسته از جانوران، نه تنها زاد و ولد آنها را کاهش می دهد بلکه شکار آنها توسط گونه های شکارچی را نیز راحت تر می کند و به این ترتیب خشکسالی به تدریج تاثیر خود را بر روی جمعیت پستانداران، نشان می دهد.

حیات وحش یزد در دایره تهدید

وی عنوان کرد: این چرخه به تدریج حیوانات وحشی را نیز در تغذیه دچار مشکل می کند زیرا انقراض و کاهش جمعیت گونه های ضعیف تر، غذای کمتری نصیب آنها می کند و این چرخه در صورت تداوم به جایی خواهد رسید که به تدریج چیزی از حیات وحش باقی نخواهد ماند.

اکبری خاطرنشان کرد: به همین دلیل است که خسارت های خشکسالی بر روی حیات وحش و محیط زیست جانوران، بسیار بالا است و در قالب عدد و رقم نمی گنجد زیرا علاوه بر کاهش جمعیت گونه های مختلف، برخی از گونه ها را نیز به طور کلی در معرض خطر انقراض قرار می دهد که در چنین شرایطی هیچ عدد و رقمی نمی تواند میزان خسارت وارد شده را بیان کند.
اگر بخواهیم خسارت های وارد شده به حیات وحش را به شکل سطحی مرور کنیم، می توان گفت که سالانه بالغ بر ۲۰۰ میلیارد ریال به دلیل خشکسالی به زیستگاه های حیات وحش در استان یزد، خسارت وارد می شود.

وی تصریح کرد: با این وجود اگر بخواهیم خسارت های وارد شده به حیات وحش را به شکل سطحی مرور کنیم، می توان گفت که سالانه بالغ بر ۲۰۰ میلیارد ریال به دلیل خشکسالی به زیستگاه های حیات وحش در استان یزد، خسارت وارد می شود.

اکبری با بیان اینکه خشکسالی یک پدیده طبیعی است اما اتفاقی که آن را مشکل کرده، طولانی شدن دوره خشکسالی و روند کاهشی بارشها در یزد است و این دوره در برخی مناطق به بیش از ۱۰ سال رسیده است.

معاون محیط طبیعی محیط زیست استان یزد خاطرشان کرد: بسیاری از بوته های کویری که بستر اصلی تنوع زیستی است، به خاطر خشکسالی از بین رفته و اکوسیستم طبیعی به این سادگی ها به حالت اولیه بازنخواهد گشت.

توسعه، آثار خشکسالی را مخرب تر کرده است

اکبری همچنین عنوان کرد: خشکسالی در کنار اقداماتی که بشر تحت عنوان توسعه انجام می دهد، اثرات منفی خود را بیشتر نشان داده و این امر سبب شده تا گونه های گیاهی و جانوری بسیاری هر سال در معرض خطر انقرار قرار گیرند.

وی افزود: کارشناسان محیط زیست معتقدند که به طور طبیعی سالانه چهار تا پنج گونه گیاهی و جانوری در محیط زیست طبیعی از بین می رود اما به دلیل دخالتهای انسانی و چند برابر شدن تبعات اقلیم های نامساعد، این آمار را گاهی به هزار تا ۱۰ هزار برابر می رساند.

حیات وحش پارک ملی گلستان

وی یادآور شد: اگر در کنار خشکسالی با این همه تبعات منفی، شکار بی رویه، دخل و تصرف در محیط زیست با حفر بی رویه معادن، احداث جاده و تصادف با حیوانات را نیز در نظر بگیریم، به نتایج نگران کننده ای خواهیم رسید که اگر روند آن اصلاح نشود، به زودی یزد با این غنای حیات وحش، تنها فهرستی از گونه های در معرض خطر انقراض خواهد داشت و دیگر از این همه تنوع زیستی خبری نخواهد بود.

تبعات منفی خشکسالی تا ده ها سال باقی است

خشکسالی حتی اگر همین امروز نیز به پایان برسد به گفته کارشناسان منابع طبیعی و محیط زیست تبعات منفی آن تا دهها سال گریبان حیات وحش را رها نخواهد کرد و بسیاری از گونه ها دیگر هرگز احیا نخواهند شد.

اگرچه سازمان محیط زیست جیره های آب و غذا در مناطق حفاظت شده برای جانوران در نظر می گیرد اما به گفته کارشناسان این سازمان به هر ترتیب تغذیه طبیعی حیوانات تحت تاثیر خشکسالی دچار اختلال شده و به هر روی نمی توان از تبعات آن چشم پوشی کرد.
نمی توان از پیامدهای اقلیمی و پدیده های طبیعی جلوگیری کرد اما می توان با کاهش خطرات انسانی برای حیات وحش، حداقل عوامل انسانی تهدید گونه های جانوری را از بین برد.

آنچه مشخص است، نمی توان از پیامدهای اقلیمی و پدیده های طبیعی جلوگیری کرد اما می توان با کاهش خطرات انسانی برای حیات وحش، حداقل عوامل انسانی تهدید گونه های جانوری را از بین برد.

از سوی دیگر به نظر می رسد نحوه مواجهه مردم با گونه های مختلف جانوری در محیط زندگی به ویژه در روستاها و هماهنگی با محیط زیست برای تغذیه و ساماندهی این جانوران و بازگرداندن آنها به طبیعت، می تواند در پیشگیری از انقراض گونه های مختلف جانوری اثرگذار باشد.

در استان یزد هم اکنون ۱۳۰ گونه پرنده، بیش از ۵۰ گونه پستاندار، ۴۰ گونه خزنده و بیش از ۸۰۰ گونه گیاهی شناسایی شده که تعدادی از این گونه ها در فهرست قرمز قرار دارد و به عنوان گونه های در معرض انقراض شناخته شده اند.